CONTACT
BOUWINFO IN ENKELE KLIKS
JIJ BOUWT, WIJ INFORMEREN
ALLE BOUWINFO AAN HUIS
CONTACT

CHECKLIST

Kopers of (ver)bouwers worden al snel geconfronteerd met ingewikkelde wetgeving, vertrouwenskwesties en verborgen kleine lettertjes. Informeer je zo snel en volledig mogelijk.

In deze checklist stellen we een lijstje samen van aandachtspunten bij kopen en (ver)bouwen. De onderwerpen lopen uiteen naargelang het project. Sommigen zijn niet concreet van toepassing in jouw situatie, anderen overlappen verschillende doelen of projecten.

Aandachtspunten bij kopen, bouwen en verbouwen

Lenen bij de bank, informeer ik mij volledig genoeg

Allereerst denk je voor een woonkrediet aan een bank. Daarnaast zijn er ook enkele netwerken van gespecialiseerde onafhankelijke adviseurs waarbij je 
terecht kan. Deze onderhandelen als tussenpersoon voor diverse banken, verzekeringsmaatschappijen en kredietinstellingen. 

Deze leningen zijn gewaarborgd door de Vlaamse overheid, waardoor aan iedereen dezelfde voordelige voorwaarden zijn gegeven. Gewoon een betrouwbaar woonkrediet. Deze Onesto-woonkredieten worden exclusief aangeboden door erkende kredietmaatschappijen, waarvan sommige daarvan al duizenden mensen aan een woning hielpen.

Het EPC (EnergiePrestatieCertificaat) is verplicht bij woningen, appartementen, … die te koop (of te huur) worden aangeboden. Iedereen krijgt hiermee inzicht in het energieverbruik van de woning. Het EPC legt geen eisen op aan de woning, maar informeert en moet door de verkoper worden voorgelegd. De notaris heeft meldingsplicht indien geen EPC aanwezig is. Het EPC label is bepalend voor de mate waarvan nieuw verworven woningen energetisch dienen te worden verbeterd onder de renovatieplicht.

Mijn VerbouwPremie is sinds 1 juli 2022 de eengemaakte premie van de vroegere renovatiepremie en de meeste premies van Fluvius voor energiebesparende investeringen.
Vanaf 1 juli 2025 werd het systeem van renovatiepremies in Vlaanderen grondig hervormd.
De Vlaamse regering wil de focus leggen op energetische renovaties en de premies sterker richten op lage en middeninkomens.
In de septemberverklaring van de Vlaamse Regering (22-09-2025) zijn er belangrijke wijzigingen aangekondigd voor premieaanvragen  vanaf begin 2026.

Het gebeurt dat een conflict vastloopt en de partijen aarzelen om zich tot het gerecht te wenden. Er bestaat een procedure buiten de rechtbank die sneller en goedkoper is. Men kan hierop beroep doen na het ontstaan van een geschil maar het kan ook al opgenomen worden in een clausule in het aannemings- en/of architectencontract. De verzoeningscommissie garandeert een snelle afhandeling, een objectieve beoordeling en een technisch bindend verslag, dat de partijen niet meer in twijfel kunnen trekken voor de rechter, zodat deze geen nieuwe deskundigen moet aanstellen en hun bevindingen een uitspraak vertragen.

Wanneer tenminste twee aannemers de werken uitvoeren, zelfs al komen deze aannemers nooit gelijktijdig op de bouwplaats, moet een coördinator aangesteld worden. Als het geheel van de werken door slechts één aannemer wordt uitgevoerd, is er dus geen verplichting om een veiligheidscoördinator aan te stellen. Doorgaans is het de architect die instaat voor de aanstelling van de veiligheidscoördinator.
De veiligheidscoördinator stelt een plan op met richtlijnen die de aannemers en andere betrokkenen moeten volgen om ongevallen tijdens de werken te vermijden en heeft ook de taak tot het opmaken van het postinterventiedossier. Een postinterventiedossier (PID) bevat verscheidene documenten die men nodig heeft bij eventuele latere werken aan een gebouw.

Elke vastgoedmakelaar is verplicht aangesloten bij het BIV die er over waakt dat de makelaar de deontologie van het beroep strikt naleeft. Wanneer hem een bemiddelingsopdracht toevertrouwd wordt, staat de vastgoedmakelaar vanuit zijn marktkennis de opdrachtgever bij in de schatting van de reële waarde van het goed. Hij mag zich niet, onder invloed van de wensen van de verkoper, laten leiden tot een abnormaal hoge schatting om zo een verkoopopdracht te verkrijgen.
Voor elke zaak (verkoop) stelt de vastgoedmakelaar een dossier samen dat zo volledig mogelijk moet zijn. Hij/zij is verantwoordelijk voor de bewaring van alle documenten en akten, nodig voor de behandeling van de toevertrouwde verkoop en door de opdrachtgever werden overgemaakt. Hij /zij moet ze aan de opdrachtgever bezorgen zodra ze niet meer nodig heeft.

Op basis van de activiteiten uit de bouwsector wordt automatisch een hoedanigheid als geregistreerd aannemer toegekend. Wanneer uit een controle achteraf blijkt dat aan de voorwaarden niet (langer) voldaan wordt, kan de commissie de hoedanigheid als geregistreerd aannemer intrekken. Controleer ook of je aannemer over een vestigingsattest beschikt.
Controleer of een aannemer geen open staande schulden heeft bij de overheid en vooral bij de sociale zekerheid. Of je niet verplicht bent voorafbetalingen in te houden op de facturen van de aannemer.

Neem je tijd, vraag referenties van je aannemer(s) en bezoek eerdere realisaties en/of een recente werf. Praat met de bouwheren die voordien met de aannemer(s) in zee gingen.

Kies in eerste instantie niet alleen in functie van de termijn waarbinnen een aannemer de werken kan starten, want een snelle service is geen garantie voor kwaliteit. Sta anderzijds op duidelijke afspraken en een schriftelijk vastgelegde einddatum waarop de werken moeten beëindigd zijn.

Volgens de rechtspraak moet een bod wel aan bepaalde voorwaarden voldoen: een welomschreven prijs (geen ‘minimale’ of ‘maximale’ prijs), een juiste omschrijving van het onroerend goed, een duidelijke taal (niet ‘wenst’ een bod te doen, maar ‘doet’ een bod). Vermeldt voor alle duidelijkheid dat door de aanvaarding van dit bod de verkoop tot stand komt en enkel geldt als het goed ‘vrij is van lasten en hypotheken’. Stel zeker een einddatum, anders geldt je bod voor eeuwig.

Een voorschot betalen bij aankoop van een onroerend goed is gebruikelijk. Geef dit voorschot voor alle veiligheid bij de notaris in bewaring. Hij geeft het pas vrij na grondig onderzoek. Voorschotten zijn ook gebruikelijk bij bouwprojecten want een aannemer dient op voorhand materiaal aan te kopen. Best betaal je een voorschot van maximaal 10% van de totaalkost en bespreek je een tijdschema van volgende betalingen naargelang de werken vorderen.

Is het bouwperceel wel degelijk bouwgrond? Wettelijk gezien moet de verkoper ook een stedenbouwkundig attest kunnen voorleggen waarin duidelijk de bestemming van de grond staat. Informeer je zo snel mogelijk bij de gemeentelijke dienst stedenbouw. Zo kom je ook te weten of er geen bouwovertredingen het goed belasten. De notaris is gehouden in de verkoopakte melding te maken van dit stedenbouwkundig uittreksel.

Voor drassige of opgehoogde gronden is een normale fundering niet sterk genoeg om het gewicht van een woning te dragen. Er zullen dan palen in de grond moeten worden geheid, of er zal een zwevende (gewapende) vloerplaat moeten worden voorzien. De meerkosten kunnen flink oplopen!
Om te beginnen is een oppervlakkige sondering (handsondering) nooit een overbodige luxe, later kan grondiger onderzoek noodzakelijk blijken. Informeer ook eens bij buren van aanliggende percelen of bewoners die de geschiedenis van de grond kennen.

Verken de omgeving en praat met omwonenden. Is er geen geluidsoverlast of milieuhinder? Autowegen, spoorwegen, lawaaierige en vervuilende bedrijven kunnen tot ver in de omtrek storend zijn. Geef aandacht aan de mobiliteit: afstand tot je werk, winkels, stad, autowegen en het openbaar vervoer. Zijn er scholen in de buurt?
Geopunt is de centrale toegangspoort tot geografische overheidsinformatie. Het portaal biedt een ruim aanbod aan data, diensten en toepassingen en richt zich naar een breed en divers publiek. Je krijgt verschillende infobronnen op kaart: luchtfoto’s, historische kaarten, bouwen en wonen, mobiliteit, natuur en milieu, hinderlijke inrichtingen, onderwijs, …

Inspecteer een woning op vocht- en schimmelproblemen en wees op je hoede als de muren zijn afgedekt met een nieuw papiertje of panelen. Bekijk aandachtig de toestand van gevel en dakgebinte en de isolatiemogelijkheden. Wat is de staat van het buitenschrijnwerk en isolatiewaarde van het glas?
Laat je niet overdonderen door de verkoper, maar beoordeel de woning kritisch. Je doet er goed aan een woning meer dan één keer te bezoeken. Voorzie zeker een tweede bezoek, samen met iemand anders die met een andere ingesteldheid het huis inspecteert. Iemand die een technische bagage heeft en dus in staat is om eventueel gebreken op te sporen.

Bij de verkoop van een woning gebouwd vóór 1981 is de verkoper verplicht om een keuringsattest van de elektrische installatie voor te leggen. De verkoop mag niet doorgaan als de notaris niet over het attest beschikt op datum van de notariële akte. Bij een negatief verslag mag de verkoop wel (blijven) doorgaan en mag de notariële akte verleden worden. Enkel als er geen attest is wordt de verkoop opgeschort. Bij een negatieve controle heeft de koper 18 maanden de tijd om de elektrische installatie in orde te brengen. De verkoper is dit niet verplicht te doen.

Wie aankoop- of bouwplannen heeft informeert zich best zo vlug en volledig mogelijk. De meest aangewezen en snelste manier hiertoe is een bezoek aan de dienst stedenbouw van de gemeente of stad waar de grond of woning die je wenst te verwerven gelegen is. Deze dienst kent alle overheidsplannen, is vertrouwd met de plaatselijke situatie en goed op de hoogte van het gemeentelijk ruimtelijk beleid.

Als bij verbouwingen of voor het bouwen van de bijgebouwen constructieve ingrepen aan de bestaande woning nodig zijn, dan moet een architect betrokken zijn bij deze werken. Ook voor een garage of carport, een veranda of een tuinhuis is onder bepaalde omstandigheden (omvang, …) een architect wettelijk verplicht.
Voor nieuwbouw is steeds een architect nodig.

De Vlaamse overheid en de lokale overheden (provincies, gemeenten, intercommunales, …) hebben in bepaalde gebieden een ‘recht van voorkoop’. Als een overheid dat recht uitoefent, verwerft zij in plaats van de kandidaat-koper de aangeboden onroerende goederen. Zij koopt dan tegen de prijs en de voorwaarden van de kandidaat-koper. Een eigenaar mag dan alleen verkopen nadat hij de begunstigden de gelegenheid heeft gegeven als eerste te kopen.

Op zoek naar de premies waarop je beroep kan doen om je woning zo duurzaam mogelijk te verbouwen of aan te passen aan nieuwe energieverwachtingen. Dan geeft ‘premiezoeker.be’ je snel een overzicht van alle premies van overheid en netbeheerders.

Vergeet niet dat de Vlaamse overheid ook bepaalde woonkredieten ondersteunt. Dat gebeurt door een subsidie, waardoor de rentevoet lager is dan die van de banken. Deze leningen worden aangeboden door het Vlaams Woningfonds.

Aan welke energienormen moet mijn project voldoen ? Als bouwheer ben je verantwoordelijk voor het voldoen van je woning aan de gestelde EPB (Energie Prestatie en Binnenklimaat) eisen en de te volgen procedure. Dat betekent dat je woning een bepaald niveau van thermische isolatie, energieprestatie (isolatie, energiezuinige verwarmingsinstallatie, ventilatie,…) en een gezond binnenklimaat moeten behalen. Vanaf 2021 dienden alle nieuwe gebouwen bijna energieneutraal te zijn. Ook voor aanzienlijke uitbreidingen gelden er normen.
In geval je woning niet voldoet volgt een administratieve boete. 

Als je renovatie- of herstellingswerken aan jouw woning van meer dan 10 jaar oud laat uitvoeren, kan dit tegen 6 procent BTW voor binnenwerken, buitenwerken en onderhoudswerken. Hiervoor moet je als bouwheer aan de aannemer een attest overhandigen dat de nodige inlichtingen bevat.
Als je een oude woning sloopt en vervolgens op dezelfde locatie een nieuw gebouw bouwt, dan spreek je van sloop en heropbouw. Onder bepaalde voorwaarden moet je slechts 6 procent btw betalen voor sloop en heropbouw van een woning.

De wet ‘Breyne’ regelt de woningbouw en de verkoop van te bouwen of in aanbouw zijnde woningen en beschermt de bouwer of koper tegen onrechtmatige bedingen in het contract en tegen het risico van insolvabiliteit van de aannemer.
De wet is onder andere van toepassing op een aannemingscontract voor bouwwerkzaamheden, verkoop op plan, sleutel-op-de-deur.

De verzekering gewaarborgd wonen loopt over een periode van tien jaar. Als je tijdens deze periode onvrijwillig werkloos of arbeidsongeschikt wordt, kan je na een wachttijd van drie maanden gedurende maximaal drie jaar een tegemoetkoming ontvangen in de aflossing van je hypothecaire lening.

Een nauwkeurige plaatsbeschrijving is van belang aangezien het toelaat bij het einde van werken schade berokkend aan aanpalende eigendommen aan te tonen of te weerleggen. Niet alleen de gebreken of beschadigingen, maar evenzeer de materialen zelf, dienen correct beschreven te worden.
Het tijdig advies van de landmeter-expert kan achteraf veel problemen voorkomen. We zetten enkele aandachtspunten op een rijtje: heeft de eigendom de grenzen en oppervlakte zoals zichtbaar op het terrein; waardebepaling – betaal ik niet te veel; stedenbouw – verplichtingen en beperkingen; waar mag ik wel of niet (ver)bouwen op mijn perceel; wat is de staat en wat omvat het onroerend goed op het moment van mijn aankoop; gemene muur of niet en welke vergoeding; berust er geen erfdienstbaarheid op mijn aankoop; de landmeter-expert als makelaar in vastgoed; verjaring kan in je nadeel spelen.

De verkoopwaarde tracht men meestal te bepalen door vergelijking met prijzen van gelijkaardige onroerende goederen, in dezelfde omgeving gelegen en in normale omstandigheden verkocht. STADIM publiceert jaarlijks de gemiddelde verkoopprijzen van onroerende goederen per regio, de beste garantie voor gefundeerde en realistische schattingen van onroerend goed.
Een notaris barometer wordt trimestrieel voorgesteld op notaris.be.
Een schattingsverslag kan je laten opmaken door een plaatselijk landmeter-expert of BIV-makelaar, of advies vragen aan jouw (toekomstig) notaris.

Je kan ook buiten de wettelijke verplichtingen kiezen voor een bouwpartner die is toegetreden tot het “Charter van de Woningbouwers”. Hierbij verbinden de aannemers zich tot de strikte toepassing van de wet Breyne met ruime bescherming aan de bouwheer.

Een goede vakman zal je altijd een gedetailleerde en technisch onderbouwde offerte bezorgen, die je met anderen kan vergelijken. Neem je tijd om de offerte te bestuderen en neem hierbij ook andere criteria in beschouwing dan enkel de prijs. Zoals de kwaliteit van de gebruikte materialen die in een goede offerte beschreven staan.

Ten onrechte laat de benaming ‘voorlopige verkoopovereenkomst’ (of compromis) vermoeden dat koper of verkoper de overeenkomst nog kunnen verbreken. Maar van zodra een verkoper zich verbindt een goed over te dragen aan een koper die ermee akkoord gaat de daarvoor bepaalde prijs te betalen, is de verkoop definitief gesloten. Zelfs als er nog geen voorschot is betaald.
De notaris is gebonden door de bepalingen van de onderhandse overeenkomst (compromis). Het is dus van groot belang dat verkoper en koper zich vanaf het begin deskundig laten bijstaan. Het laten opstellen of nakijken van je verkoopovereenkomst brengt immers geen extra kosten mee, als de notaris gelast wordt met de verkoop. In de praktijk wordt vaak gewerkt met een optieovereenkomst of met het inlassen van opschortende voorwaarden in de onderhandse verkoopovereenkomst.

Stel dat je wenst te kopen maar nog niet absoluut zeker bent, dan kan je aan de eigenaar-verkoper een optie vragen. Dit is een eenzijdige verbintenis van laatstgenoemde om niet te verkopen aan iemand anders binnen een bepaalde termijn. Een optie moet beperkt worden in de tijd.

In tegenstelling met de optie is de inlassing van een opschortende voorwaarde geen eenzijdige verbintenis, maar een deel van de verkoopovereenkomst waarbij koper en verkoper hun akkoord nog laten afhangen van de vervulling van een voorwaarde. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat de verkoop pas tot stand komt na het bekomen van een gunstig stedenbouwkundig attest of als de koper een lening bekomt.
De Vlaamse regering wil in overeenkomsten voor de aankoop van een woning de standaardvoorwaarde laten opnemen dat de koper een lening krijgt van zijn bank. Krijgt de koper het krediet niet, dan wordt de koopovereenkomst als onbestaand beschouwd.

Het ideale terrein voor een landelijke woning ligt ongeveer een halve meter boven het straatpeil, is horizontaal in de straatrichting, en helt lichtjes naar achter toe. Het bouwrijp maken van het terrein (ontbossen en verwijderen van obstakels) kan leiden tot belangrijke meerprijzen.

Is er een openbaar waterleidingnet, een aardgasleiding, is er tv-distributie en ligt er een telefoonkabel? Als deze over enige afstand aangevoerd moeten worden, gebeurt dit meestal op kosten van de aanvrager.
In het kader van de geplande uitstap uit fossiele brandstoffen in Vlaanderen werd: vanaf 2022 het vervangen en plaatsen van stookolieketels verboden als een aardgasaansluiting mogelijk is in de straat; vanaf 2023 was geen aardgasaansluiting meer toegestaan in nieuwbouwprojecten en verkavelingen vanaf 5 eenheden; vanaf 2025 is een aardgasaansluiting algemeen verboden bij nieuwbouw, zowel voor woongebouwen als bij niet-residentiële gebouwen.
Bij bestaande woningen mag nog wel een nieuwe gasketel worden geplaatst, of kan er nog altijd een gasaansluiting aangevraagd worden. In het laatste geval geldt echter niet langer een begrensd bedrag van 250 euro, maar wel ‘de werkelijke, hogere aansluitkosten’.

Zijn er constructieve werken nodig aan de woning? Zijn er voldoende kamers en zijn keuken en badkamer voldoende groot en goed gesitueerd of moeten er dragende binnenmuren worden gesloopt?
Compact bouwen betekent een woning bouwen die een zo groot mogelijk bewoonbaar volume creëert terwijl de buitenoppervlakte, waarlangs warmte kan verdwijnen, zo klein mogelijk is. Dus bijvoorbeeld een vierkant grondvlak is optimaler dan een rechthoekig.

Eén van de belangrijke doelstellingen van het bodemdecreet is de potentiële koper te beschermen, zodat die niet onwetend een mogelijks vervuilde risicogrond koopt. De verkoper is verplicht het bodemattest aan te vragen en aan de koper alle inlichtingen te verschaffen over de betrokken grond, ten laatste bij de compromis. Bij ontbreken van een bodemattest op het moment van de compromis, is de overeenkomst ongeldig en kan de koper er op terugkomen.
Op eenvoudig verzoek kan OVAM ook aan derden een bodemattest afleveren.
Een blanco bodemattest vermeldt dat de OVAM voor deze grond niet beschikt over gegevens betreffende de bodemkwaliteit. Dit betekent niet dat de grond niet verontreinigd is, enkel dat er nog geen oriënterend bodemonderzoek werd uitgevoerd. Die blanco bodemattesten zijn al jaren een probleem volgens deskundige betrokkenen.

Een postinterventiedossier (PID) bevat verscheidene documenten die men nodig heeft bij eventuele latere werken aan een gebouw. Daarom worden alle technische gegevens met betrekking tot een gebouw verzameld. Het postinterventiedossier moet worden overhandigd aan de nieuwe eigenaar bij elke verkoop van een woning of appartement waarvan de bouw is begonnen na 1 mei 2001.
Een postinterventiedossier wordt bij nieuwbouw of een omvangrijke uitbreiding opgemaakt door de veiligheidscoördinator. Het dient te worden geactualiseerd bij latere bouwaanpassingen en bij verkoop doorgegeven aan de nieuwe eigenaar.

Voor een aantal ‘kleinere’ werken is een stedenbouwkundige vergunning niet langer nodig en voor andere werken is de stedenbouwkundige vergunning vervangen door een meldingsplicht aan de gemeente. Je project moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen, dus win steeds informatie in bij de gemeentelijke dienst omgeving (stedenbouw – ruimtelijke ordening).
Bovendien kunnen provinciale en gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen voor vrijgestelde ingrepen toch een meldings- of vergunningsplicht opleggen.

Sinds de opmaak van de gewestplannen in de jaren ‘70 is er voor tal van woningen het probleem van ‘zonevreemdheid’ ontstaan. Zonevreemd wil zeggen gebouwd voor de wet op de stedenbouw van 1962, ofwel nadien wettelijk vergund opgericht maar strijdig met de huidige bestemmingsplannen.
Voor werken aan deze woningen gelden bijzondere voorschriften en beperkingen. :
-Je kan zonder vergunning onderhouds- en instandhoudingswerken uitvoeren die geen betrekking hebben op de stabiliteit. Als je woning afbrandt, zijn er ook oplossingen.
-Je kan, enkel mits een omgevingsvergunning, ook onderhouds- en instandhoudingswerken die wel betrekking hebben op de stabiliteit uitvoeren.
-Voor (ver)bouwen, herbouwen of uitbreiden (van een zonevreemde woning) heb je een vergunning nodig. Deze vergunning kan enkel onder vastgelegde strikte voorwaarden.

Aannemers die een bouwgrond verkopen kunnen je niet verplichten er met hen een huis op te bouwen. De notaris moet een koper er op attent maken wanneer in een contract sprake is van een gelijktijdige verkoop van grond en huis. De koper heeft dan een maand de tijd om de bouwverplichting nietig te laten verklaren.

Wie de omgeving van een toekomstige aankoop verkent doet dit eerst ter plaatse, maar informeert ook andere bronnen. Men neemt er graag een omgevingsplannetje of indien mogelijk een luchtfoto extra bij. Deze gegevens worden ter beschikking gesteld door de Vlaamse overheid via geopunt.be
Op geopunt.be kan je verschillende infobronnen op kaart raadplegen: GRB (perceel kaarten), luchtfoto’s, historische kaarten, bouwen en wonen, mobiliteit, natuur en milieu, hinderlijke inrichtingen, onderwijs, …

Download de checklist
Scroll naar boven