EPB – Energie Prestatie en Binnenklimaat
Vlaamse regelgeving

EPB – Overzicht en begrippen:
De EPB-regelgeving omvat de voorwaarden voor de energieprestatie en het binnenklimaat voor nieuwbouw en ingrijpende renovaties. Het gaat om verplichtingen voor volgende vijf aspecten:

1. De thermische isolatie, uitgedrukt in een maximaal S-peil en maximale U-waarden.
   Thermische isolatie zorgt ervoor dat warmte niet zomaar uit je woning ontsnapt. Je geniet zo altijd van een aangename binnentemperatuur en vermijdt hoge stookkosten. Kortom, thermische isolatie zorgt voor een lager energieverbruik en dat is belangrijk voor je portemonnee én onze planeet.
   Een voorbeeld: HR glas heeft een U-waarde tussen de 1,7 en 2,0. Standaard dubbel glas heeft een U-waarde tussen de 2,7 en 3,3. Enkel glas heeft een U-waarde rond de 5,8. Dit type glas is dan ook het minst goed isolerend.
2. De energieprestatie, uitgedrukt in een maximaal E-peil.
   Het E-peil is een getal dat een indicatie geeft van de energiezuinigheid van een woning. Dat getal wordt berekend op basis van de hoeveelheid energie die nodig is om de woning het hele jaar door op een constante temperatuur van 18°C te houden.
3. Het binnenklimaat.
   Binnenklimaat is een breed begrip. Hiermee wordt bedoeld de toestand van temperatuur, luchtsnelheid, luchtkwaliteit (verontreinigingen), luchtvochtigheid, licht en uitzicht. Ook geluid kan worden geschaard onder binnenklimaat.
4. Het aandeel hernieuwbare energie.
   Voor het minimumaandeel aan hernieuwbare energie kijken we enkel nog naar de eigen productie, via thermische en fotovoltaïsche zonne-energiesystemen, dus via zonneboilers en zonnepanelen.
5. De technische installaties.
   Onder installatietechniek vallen o.a. technische installaties voor centrale verwarming, vloerverwarming, warmtepompen, gas, water, sanitair en elektrotechniek . Installatietechniek is van groot belang voor de functionaliteit, veiligheid en duurzaamheid van gebouwen en infrastructuren.

Schil-peil voor nieuwe woongebouwen
Ten gevolge Europese richtlijnen evolueert de Vlaamse nieuwbouw stapsgewijs naar Bijna-Energie- Neutrale gebouwen (BEN). Hierbij is een goed geïsoleerde en luchtdichte gebouwschil cruciaal.
De Vlaamse overheid heeft voor nieuwe woongebouwen het vorige verplichte maximale K-peil (U- en R-waarden) en de maximaal toegelaten netto energiebehoefte (E-peil) voor verwarming vervangen door een peil voor de energie-efficiëntie van de gebouwschil.
Dit S-peil of ‘schilpeil’ is bedoeld als een allesomvattende parameter die alle kwaliteiten van de gebouwschil gelijkwaardig evalueert. Voor een laag S-peil moet je aandacht besteden aan vooral de luchtdichtheid, de verhouding glas-vloeroppervlakte en ook de vormefficiëntie. Dit zijn cruciale parameters voor het behalen van een laag S-peil. Als je voor deze parameters naar gemiddelde waarden streeft en zorgt voor een goede isolatie, is een goede score zeker haalbaar. Binnen de bovenstaande parameters is er keuzevrijheid, het totaalresultaat telt. Elke woning moet, om een voldoende laag S-peil te behalen, een luchtdichtheidstest laten uitvoeren. Een S28 eis (norm 2025) nastreven is vlot mogelijk als de woning voor deze criteria beter dan gemiddeld scoort.
NORMEN IN DETAIL – VANAF 2025

In de praktijk – enkele vuistregeltjes:

• Het maximale E-peil drukt uit hoe een gebouw presteert op het vlak van energieverbruik qua rendementen en verliezen. Dat betekent een goede thermische isolatie van de muren en het dak, maar eveneens van de vloer. Ramen dienen voorzien te zijn van super isolerende beglazing in plaats van gewone dubbele beglazing. Om overmatige luchtinfiltratie en tochtproblemen te voorkomen moet de woning bovendien luchtdicht zijn, dus vrij van spleten en kieren bij de aansluiting van de ramen in de buitenmuren en van het dak aan de buitenmuren ter hoogte van de goot.
• Compact bouwen betekent een woning bouwen die een zo groot mogelijk bewoonbaar volume creëert terwijl de buitenoppervlakte, waarlangs warmte kan verdwijnen, zo klein mogelijk is. Dus bijvoorbeeld een vierkant grondvlak is optimaler dan een rechthoekig.
• Door via grote ramen op het zuiden de passieve zonenergie maximaal te benutten, verminderen de kosten voor verwarming en verlichting met 5 tot 10 procent. Hierbij kan oververhitting tijdens de zomer worden voorkomen door zonwerend glas, een regelbare buitenzonwering, een brede oversteek, aangepaste beplanting.
• Kies bij voorkeur voor een energiezuinige brandstof of ‘groene’ energievoorziening.
• Kies voor een zuinige, goed afgeregelde verwarmingsinstallatie die is aangepast aan de grootte van de woning. Bij voorkeur een condenserende hoog rendement aardgasketel voor de centrale verwarming en het sanitaire warme water. Een warmtepomp is de ideale toekomst.
• In elke woning moet minstens een ventilatiesysteem worden voorzien dat de opgelegde hoeveelheid ventilatielucht verzekert. Het daarvoor toegepaste systeem, is naar keuze: natuurlijk, deels natuurlijk en deels mechanisch, of volledig mechanisch.

Steeds strenger
De EPB-eisen worden steeds strenger, wat betekent dat woningen steeds energiezuiniger zullen worden en minder gaan uitstoten. Extra investeren in energiezuinige maatregelen is niet alleen goed voor de planeet, maar ook voor je portefeuille.
Vanaf 2021 dienden alle nieuwe gebouwen bijna energieneutraal te zijn. Zo’n BEN energiewoning vraagt zo weinig energie voor verwarming en de productie van sanitair warm water, dat die energie in zeer aanzienlijke mate ter plaatse of dichtbij geproduceerd kan worden uit hernieuwbare bronnen.
Vanaf 1 januari 2023 worden bouwaanvragen voor nieuwbouwprojecten en ingrijpende energetische renovaties (IER) afgewogen aan strenge normen voor het verplichte aandeel hernieuwbare energie.
De energieprestatieregelgeving (EPB) bepaalt dat bepaalde bouwprojecten aan strenge energieprestatienormen moeten voldoen. Zo moet er, een bepaalde minimumhoeveelheid energie uit hernieuwbare energiebronnen worden gehaald voor nieuwbouwprojecten of projecten die omschreven worden als ‘ingrijpende energetische renovatie’ (IER).
Het gaat over energie uit zonnepanelen, zonneboiler, warmtepomp en warmtepompboiler, ketel, kachel, verwarming op biobrandstof (met een opwekkingsrendement van minstens 85% ), een warmtenet.
Vanaf begin 2023 moet ook het aantal kilowatt per uur aan hernieuwbare energie per vierkante meter de hoogte in. De nieuwe normen gelden tot eind 2024. Vanaf 2025 moeten nieuwbouwprojecten hoe dan ook een warmtepomp of biomassaketel voorzien of een aansluiting op een warmtenet.

Eisentabel 2025
EPB-eisentabel 2025 [PDF]

Concreet voor bouwaanvragen (of sommige meldingen) vanaf 2025:

• Voor nieuwbouw is voor vergunningsaanvragen vanaf 2025 een gasaansluiting niet langer een optie. De gebouwverwarming kan dan enkel nog met een warmtepomp, een warmtenet, een biomassaketel (in combinatie met een warmtepomp) of directe elektrische verwarming. Deze laatste vorm geeft weliswaar een zeer nadelig effect op het E-peil, behalve bij een zeer lage warmtevraag. 
• Vanaf 2025 wordt de eis op het minimumaandeel hernieuwbare energie voor nieuwbouw daarom eenvoudiger: we kijken enkel nog naar de eigen productie, via thermische en fotovoltaïsche zonne-energiesystemen, dus via zonneboilers en zonnepanelen.  Via deze zonne-energiesystemen moet een nieuwbouwwoning minstens in 15 kWh/m² aan hernieuwbare energie voorzien en een niet-residentiële eenheid minstens 20 kWh/m².
• Voor nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties met vergunningsaanvraag vanaf 2025 zal het installatierendement van centrale verwarmingssystemen met water als transportmedium minimaal 130% moeten zijn. Er zal bij een ketel dus minstens een warmtepomp moeten bijgeplaatst worden.

Brochure
Nieuwe EPB-eisen voor nieuwbouw en renovatie 2025
De brochure licht de energieprestatieregelgeving (EPB) in Vlaanderen toe en bevat informatie over de manier waarop bouwers op een doordachte manier energie kunnen besparen bij het bouwen en verbouwen van een woning.

De EPB aangifteplichtige
In principe is dit de houder van de omgevingsvergunning, meestal de persoon die de aanvraag heeft ingediend of het project gemeld heeft. De aangifteplichtige is verantwoordelijk voor het voldoen van de woning aan de gestelde EPB-eisen, laat zich daarvoor bijstaan door de architect, stelt een verslaggever aan, maar blijft verantwoordelijk voor het navolgen van de procedure (de startverklaring voor de start van de werken en het indienen van de aangifte uiterlijk zes maanden na de ingebruikname van het gebouw); ook al voert de verslaggever deze taken uit.

Taken van de verslaggever:

• De verslaggever maakt voor de start van de werken (op basis van de plannen en het lastenboek van de architect) een berekening van de energieprestatie en het binnenklimaat van het bouwproject, de vooraf-berekening. Als de berekening aantoont dat het ontwerp niet zal voldoen aan de EPB-eisen, signaleert hij dat aan de aangifteplichtige en aan de architect. De verslaggever geeft hen een schriftelijk (niet-bindend) advies over hoe wel kan voldaan worden aan de EPB-eisen.
• De verslaggever dient deze startverklaring elektronisch in bij de energieprestatiedatabank, vóór de start van de werken. De vooraf-berekening is een onderdeel van de startverklaring. Vervolgens kan de verslaggever de papieren versie voorleggen aan de betrokkenen ter ondertekening, waarna hij dit ondertekend document bijhoudt.
• De verslaggever stelt een voorlopige EPB-aangifte op als de werken voltooid zijn en legt deze versie ter goedkeuring voor aan de aangifteplichtige.
• De verslaggever moet de definitieve EPB-aangifte elektronisch indienen bij de EPB databank, ten laatste zes maanden na de ingebruikname van het bouwproject. Hij is verantwoordelijk voor een correcte rapportering van de reële uitvoering van het project. Na de definitieve indiening kan de verslaggever de papieren (zijn ondertekende versie van de aangifte) bezorgen aan de aangifteplichtige, die ze gedurende tien jaar bijhoudt, of overdraagt aan een nieuwe eigenaar.
  De definitieve EPB-aangifte kan in principe slechts eenmalig worden ingediend. De periode van zes maanden na de ingebruikname laat nog toe om extra energiezuinige maatregelen uit te voeren. Na het definitief indienen van de aangifte komen deze maatregelen niet meer in aanmerking voor de aangifte.

Vrijstaande zorgwoningen werden EPB-plichtig
Vrijstaande gebouwen kleiner dan 50 m² waren eerst niet EPB-plichtig. In april 2021 werd een wijziging van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening goedgekeurd, waarin het toepassingsgebied van ‘zorgwonen’ werd uitgebreid naar bestaande bijgebouwen en tijdelijke verplaatsbare constructies in de nabijheid van de hoofdwoning. Omdat in dergelijke ‘zorgwoningen’ zorgbehoevenden doorgaans voor langere tijd zullen wonen, is het belangrijk dat de energieprestaties en het binnenklimaat van deze wooneenheden optimaal zijn. Daarom zijn deze woningen ook onderworpen aan het EPB.
Dat betekent dat ook voor kleine vrijstaande zorgwoningen, een EPB-verslaggever zal moeten betrokken worden vanaf de start van de werken. Wel moeten dergelijke kleine vrijstaande zorgwoningen niet voldoen aan het volledige EPB-eisenpakket. Zij hebben geen aparte eis op de oververhittingsindicator, maar deze wordt wel nog altijd gebruikt voor de koelingsberekening in het E-peil. De nodige aandacht voor oververhitting blijft dus belangrijk.
Omdat bij de ontwikkeling van het S-peil geen rekening werd gehouden met zeer kleine eenheden, is het S-peil niet van toepassing voor dit type zorgwoning.

Verbod op nieuwe gasaansluitingen
Vanaf 2025 is er een algeheel verbod op gasaansluitingen in nieuwbouw. De uitstap uit aardgas voor nieuwbouw wordt zo ingezet. Los van de EPB-regelgeving was vanaf 2023 bovendien geen gasaansluiting meer toegestaan bij nieuwbouwprojecten vanaf 5 eenheden.
De geplande uitstap uit fossiele brandstoffen in Vlaanderen ziet er als volgt uit:

• Vanaf 2022 werd het vervangen en plaatsen van stookolieketels verboden als een aardgasaansluiting beschikbaar is.
• Vanaf 2023 werd een hoger aandeel aan hernieuwbare energie verplicht bij nieuwbouw en een Ingrijpende energetische Renovatie (IER).
• Vanaf 2023 was geen aardgasaansluiting meer toegestaan in nieuwbouwprojecten en verkavelingen vanaf 5 eenheden.
• Vanaf 2025 is een aardgasaansluiting algemeen verboden bij nieuwbouw, zowel voor woongebouwen als bij niet-residentiële gebouwen.
  Bij bestaande woningen mag nog wel een nieuwe gasketel worden geplaatst, of kan er nog altijd een gasaansluiting aangevraagd worden. In het laatste geval geldt echter niet langer een begrensd bedrag van 250 euro, maar wel “de werkelijke, hogere aansluitkosten”. Bij een zogenoemde ingrijpende energetische renovatie (IER) van een gebouw moet er dan weer minstens een hybride warmtepomp geïnstalleerd worden. Vanaf 1 juli 2025 betaalt u bij het vervangen van een gasketel (en van een stookolieketel waar dat nog is toegestaan) 21 procent BTW in plaats van 6 procent BTW terwijl de BTW op warmtepompen bij renovaties op 6 procent blijft.
  (De federale Regering heeft aangekondigd dat vanaf 1 januari 2026 de BTW op warmtepompen bij nieuwbouw zal dalen naar 6 procent. Een maatregel om verwarmen met fossiele brandstoffen minder aantrekkelijk te maken, ten voordele van fossielvrije verwarming.)

Renovatieverplichting voor woongebouwen
Vanaf 2023 moeten nieuwe eigenaars van woongebouwen die een slecht EPC-label hebben een energetische renovatie uitvoeren, vanaf 2025 is dit binnen een termijn van zes jaar.
Wie een bestaande woning koopt in 2025, moet die verplicht renoveren om te komen tot energiescore D of beter. De verdere verstrenging die eerder voorzien was voor de komende jaren (C vanaf 2028, B vanaf 2040 en A vanaf 2045) wordt afgeschaft.
De renovatieverplichting is een onderdeel van een weg naar duurzame verwarmingstechnologieën die de Vlaamse regering uitgestippeld heeft. De regering voorziet hiervoor enkele financiële steunmaatregelen.

Minimumaandeel hernieuwbare energie voor nieuwbouw is enkel in te vullen met zonne-energie
sinds 2025 is het verplichte minimale aandeel hernieuwbare energie voor residentiële nieuwbouw verlaagd van minstens 25 naar minstens 15 kilowattuur per vierkante meter per jaar. Voor niet-residentiële nieuwbouw ligt de minimumgrens op 20 kilowattuur. Voor dat minimumaandeel wordt bovendien enkel nog rekening gehouden met de eigen productie via zonnepanelen en zonneboilers, en niet langer met een warmtepomp.
Voor bouwprojecten die niet voldoen aan de eis op het minimumaandeel hernieuwbare energie, verstrengt het maximale E-peil met 15%. Het E-peil mag dan maximaal E26 zijn, in plaats van E30.
MEER ENERGIENORMEN VANAF 2025

Verplicht ventilatiesysteem
De EPB regelgeving verplicht de aanwezigheid van een ventilatiesysteem en/of van ventilatievoorzieningen voor de toe- en afvoer van lucht. Voor nieuwbouw of en ingrijpende energetische renovaties (IER) moet je een volledig ventilatiesysteem installeren. Bij ‘gewone renovaties’ volstaan toe- en afvoervoorzieningen. Voor gemeenschappelijke delen zijn geen ventilatie-eisen van toepassing.
MEER INFO over de minimale eisen bij bewoning (nieuwbouw en IER).

Welke EPB-eisen bij verbouwing?
Niet elke renovatie is even uitgebreid. Aan welke voorwaarden uw renovatie moet voldoen is afhankelijk van een ingrijpende energetische renovatie of een gewone renovatie.
Een ingrijpende energetische renovatie (IER) is een renovatie waarbij de technische installaties (de verwarmingsketel, gasboiler, …) volledig worden vervangen en minstens 75% van de bestaande buitenmuren worden geïsoleerd. In de praktijk, een totaalrenovatie waar de hele buitenschil wordt geïsoleerd en de oude technieken eruit gaan. Dat is zo als je muren, vloer of dak (na-)isoleert en je dat meteen doorgedreven genoeg doet. Idem voor aangebouwde nieuwe constructies.
Bij dit type renovaties is een architect betrokken, zodat je een EPB-verslaggever moet aanstellen.
Voor een ingrijpende energetische renovatie (IER) (en ook bij nieuwbouw) wordt voor stedenbouwkundige vergunningsaanvragen vanaf 1 januari 2025 een minimaal installatierendement van 130 procent opgelegd aan opwekkers van centrale verwarming met water als transportmedium. Daardoor is het (bij IER en nieuwbouw) niet meer mogelijk om louter op fossiele brandstoffen te verwarmen. Om het vereiste installatierendement te behalen is minstens een hybride warmtepomp nodig. Dat is de combinatie van een ketel met een warmtepomp. Voor luchtverwarmingssystemen, warmtenetten, en plaatselijke verwarmingstoestellen zoals kachels geldt het minimale installatierendement niet.

Subsidies
Wie als particulier investeert in energiebesparing, wordt beloond met heel wat premies en belastingverminderingen. Informeer je voor je de werken uitvoert goed over de subsidies die je kan krijgen. Je kan premies verwachten van: uw netbeheerder (opgelegd door de Vlaamse overheid); de fiscus; de Vlaamse overheid; uw gemeentebestuur; uw provinciebestuur en bovendien mag je de meeste premies cumuleren.
MEER INFO op Premiezoeker

Mijn EPC-labelpremie
Mijn EPC-labelpremie is een premie van de Vlaamse overheid voor grondige energiebesparende werkzaamheden in een woning of een appartement. Hebt u een woning of appartement met een slecht EPC-label, opgemaakt vanaf 2019? Als u deze binnen de 5 jaar zo grondig renoveert dat het EPC-label aanzienlijk verbetert, dan komt u mogelijk in aanmerking voor deze premie.
Mijn EPC-Labelpremie is een stimulans voor eigenaars van woningen of appartementen met een slechte energieprestatie (label E of F), om hun eigendom grondig te renoveren naar label A, B of C binnen de 5 jaar na de start van de renovatie. Aanvragen gebeurt vanaf 6 januari 2025 via Mijn VerbouwLoket.
MEER INFO